معماری پایدار یکی از تحولات بسیار مهم در حوزه معماری است که هدف آن طراحی بنا بر مبنای اصول پایداری و صرفه جویی در مصرف انرژی می باشد.
پایداری و توسعه پایدار به منظور کاهش آلودگی های زیست محیطی و بهینه سازی مصرف انرژی مورد توجه طراحان و معماران قرارگرفته است. این معماری در واقع واکنشی به بحران های پیش آمده در دنیای صنعتی و مدرن امروز به شمار می آید.
در عصر حاضر ایجاد پایداری و توسعه آن با توجه به مشکلات عصر صنعت امری بسیار ضروری در معماری است و باید توجه ویژه بدان معطوف گردد.
این نوع معماری آسیب های ناشی از طراحی ساختمان بر منابع انرژی و محیط زیست را کاهش می دهد. بنابراین ساختمانی که با طراحی پایدار بنا می شود کمترین ناسازگاری را با محیط زیست دارد.
معماری پایدار که طراحی سبز نیز نام دارد، برخلاف الگوهای رایج ساخت و ساز عمل می کند و بر طبق طراحی اکولوژی و منطبق با طبیعت استوار است. طراحی سبز در واقع مثلثی است که در آن انرژی، اکولوژی و اقلیم سه راس آن را تشکیل می دهند.
اهداف کلی معماری پایدار
- توجه به زندگی انسان و بهبود وضعیت فیزیکی و روانی آن
- استفاده از مصالحی که تولید، مصرف و یا تخریب آن ها با محیط سازگار باشد
- تطبیق و هماهنگی با محیط زیست
- مصرف محدود سوخت های فسیلی
- استفاده از انرژی های طبیعی مانند نور خورشید
- کاهش آسیب به محیط پیرامون
- کاهش میزان تولید گاز دی اکسید کربن
- احترام به طبیعت و به کارگیری پتانسیل های موجود در آن
- استفاده مجدد از مصالح ساختمانی و مواد بازیافتی
- کاهش تولید نخاله های ساختمانی
- افزایش عمر مفید ساختمان
- جلوگیری از به کاربردن مصالح ساختمانی ناسازگار با طبیعت
ویژگی های معماری پایدار
هماهنگی با محیط زیست
در طراحی پایدار، ساختمان با محیط پیرامون خود و شرایط اقلیمی سازگار است و با آن ارتباط برقرار می کند. این طراحی نیازهای کنونی بشر را به نحوی تامین می کند که نسل های آینده نیز بتوانند از منابع انرژی استفاده نمایند.
صرفه جویی در مصرف انرژی
انعطاف پذیری بالا، مصرف حداقل انرژی و راندمان بالا در استفاده از منابع انرژی جزء نکات ضروری در این معماری هستند. از این رو استفاده از منابع محدود موجود در طبیعت کاهش می یابد و آلاینده های زیست محیطی به منظور جلوگیری از اختلال در چرخه طبیعت مدیریت می شوند.
یک معمار می تواند با کاربرد محتاطانه منابع انرژی میزان استفاده از آن ها را در ساخت بنا کاهش دهد. در معماری سبز، ساختمان با استفاده از مصالح بومی و قابل بازیافت بنا می شود.
استفاده صحیح از مصالح
مصالح مورد نیاز در این معماری باید از دوام و مقاومت لازم برخوردار می باشد و نه تنها حاضرسازی آن ها با کمترین میزان انرژی صورت گیرد، بلکه میزان مواد شیمیایی در آن ها بسیار اندک باشد.
مهم ترین اصل در طراحی پایدار انتخاب مصالح و عملکرد آن هاست. یک ساختمان باید حدود 80 درصد از خودکفایی لازم در جهت تامین انرژی مورد نیاز برخوردار باشد.
پاسخگویی به نیازهای انسان
پایداری به معنای تداوم زندگی در آینده است و به پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی اشاره دارد. این مفهوم بر سه اصل صرفه جویی در کاربرد منابع، طراحی انسانی و طراحی هماهنگ با چرخه حیات استوار است.
معماران نظم هارمونیکی که بین عناصر طبیعت وجود دارد را الگوی طراحی خود قرار می دهند و معماری پایدار که معماری اکولوژیکی، معماری زیست محیطی و معماری سبز نام دارد را اجرا می کنند. طراحی سبز با مهندسی سازه، برق و مکانیک در ارتباط است.
در طراحی یک سازه علاوه بر توجه به بافت، نور، زیبایی و تناسب باید عوامل دیگر زیست محیطی، انسانی و اقتصادی نیز مد نظر قرارگرفته شوند.
این عوامل شامل هویت منطقه ای و فرهنگی، اقلیم آب و هوایی، مصالح ساختمانی، سازگاری با بستر، تامین نیازهای انسانی، نمای ساختمان و… می باشند.
تلاش تفکر پایداری به منظور سازگار نمودن طرح های معماری با محیط پیرامون است. در واقع این تفکر به استفاده از روش های ساخت و ساز متناسب با محیط زیست می پردازد. با این کار تاثیرات منفی ناشی از ساخت را به کمترین میزان ممکن برساند.
با استفاده از این فناوری ها می توان کاستی های معماری قدیم را رفع نمود و روش های جدیدی برای ساخت و ساز در پیش گرفت.
روش هایی که با اجرای بهینه مصالح ساختمانی کمتری را به هدر می دهند و پس از استفاده می توان آن ها را بازیافت نمود. تولید مصالح ساختمانی و ساخت نوین عواملی برای دستیابی به توسعه پایدار در صنعت ساختمان محسوب می شوند.
نکات پایانی معماری پایدار
هدف اصلی طراحی سبز، ایجاد شرایطی برای ساختمان است که بتوان با استفاده از مصالح بازیافتی، استفاده از مواد طبیعی و معدنی را به حداقل رساند. در نتیجه نوعی تعادل در چرخه طبیعت ایجاد می شود و منابع طبیعی برای نسل های آینده از بین نخواهند رفت.
تغییر و تحول در طراحی و ساخت بنا با توجه به نیاز جامعه صورت می گیرد. بنابراین اگر رابطه فناوری های نوین و اهداف پایداری مورد آموزش قرار گیرند، مشکلات زیست محیطی کاهش می یابند و نوآوری و تکنولوژی های جدید در خدمت پایداری قرار خواهند گرفت.
